روایتی از ۳ کاسب کوچه عیدگاه که به مشتری مداری معروف اند

رد جوراب بافی‌های قدیم مشهد را می‌توان هنوز در مغازه‌ای در دل عیدگاه پیداکرد؛ مغازه‌ای با سقف چوبی و قفسه‌های هفتادهشتادساله که با گذر زمان به روز رسانی هم نشده است. این مغازه نشانی خیلی از بازاری‌های عیدگاه است، وقتی سراغ همسایه بااخلاق را می‌گیریم.

به مغازه علی‌آقا می‌رسیم. جایی که از هشتادسال پیش تاکنون مردم آن را به جوراب فروشی می‌شناسند. پیرمردِ این دکان به قناعت فراوان و ارزان فروشی معروف است. با حاجی گل محمدی برای رسیدن به اطلاعات چند کاسب نمونه دیگر در این خیابان هم کلام می‌شویم.

من هنوز مستأجرم

سر ظهری پیرمرد زیر خنکای پنکه سقفی، روی چهارپایه چوبی نشسته و زل زده است به دستگاه جوراب بافی کنارش. حاج علی گل محمدی این دستگاه را پنج دهه قبل خریده است و تا همین دوسال پیش هر روز نخ هایش به هم گره می‌خوردند تا جوراب مغازه برای مشتری جفت و جور باشد.

او با ۸۸ سال سن به مشتری مداری معروف است. حرفش هم این است که کاسب بااخلاق فراموش نمی‌شود و امام رضا (ع) هم به دلیل خوش رفتاری او با زائرانش هوایش را خواهدداشت.می‌گوید: از بچگی کارم جوراب بافی بود. بعد از دوبار ورشکستگی، این مغازه را در همسایگی حرم خریدم و به امام رضا (ع) پناهنده شدم. از همان اول هم به خودم قول دادم که هوای زائران را داشته باشم. الان هم با کمترین سود جوراب دست زائر می‌دهم.

به برکت همین دعای زائران تا حالا دستم را پیش کسی دراز نکرده ام و در این سن سرحال و سلامتم. اوج تأکیدش این است که باید در کاسبی قناعت داشت و می‌گوید: شاید بعضی‌ها خرده بگیرند به این کاسبی من و اینکه هنوز مستأجرم و بگویند هرکس این مغازه را در همسایگی حرم داشت، تا حالا شش خانه خریده بود، اما من راضی ام به همین برکت حلال.

بترسیم از آه مشتری

موتورسیکلتش جلو مغازه پارک است؛ موتوری که حاج علی و دیگرکاسب‌ها آن را یکی از دلایل خیررسانی صاحب مغازه الکتریکی می‌دانند. حاج مهدی آقاسی زاده بزرگ شده عیدگاه است.

به گفته خودش به توصیه بزرگانش این را آویزه گوشش کرده است که زائر و مشتری را باید تکریم کرد. به همین دلیل در مغازه الکتریکی اش کالا‌ها را با ۵ درصد سود می‌فروشد و می‌گوید: پیش از شروع کار صدقه را کنار می‌گذارم. 

اعتقاد به همین موضوع و قناعت به سود کم باعث شده است که زندگی ام بابرکت باشد. در کنار این‌ها معتقدم که باید کارگشا هم باشیم. بار‌ها شده است که برای پیداکردن نشانی زائری درب مغازه را بسته ام و با موتورسیکلت چند کوچه و خیابان را گشته ام تا محل اقامتش را پیدا کرده ام.

او با تأکید بر اینکه در این محدوده کاسب باید حواسش باشد که با امام رضا (ع) معامله می‌کند، می‌گوید: زائری داخل مغازه آمد و جنسی را که از همین بازار خریده بود، نشان داد. خودش پس از قیمت گرفتن دوباره متوجه گران فروشی شده بود. رو به من کرد و گفت حاج آقا، من به عشق امام رضا (ع) به مشهد آمده ام و گران فروشی این کاسب را به خود امام رضا (ع) حواله کردم و می‌دانم بی جواب نمی‌ماند.

حاج مهدی جز این‌ها در زمان‌هایی که مسجد معتمد خادم نداشته باشد، هر روز برای نمازگزار‌ها درِ مسجد را باز می‌کند و به نوعی خادمی می‌کند.

رعایت انصاف حق مردم است

محمود نظری عطرفروش، کاسب بااخلاق این بازار است که نامش بین بازاری‌ها معروف است.

او به ارزان فروشی کالای باکیفیت و دقت در حلال بودن مال معروف است. عطرهایش را به یک سوم قیمت بازار همین جا دست مردم و به خصوص زائرانی می‌دهد که به دنبال عطر مشهد به عنوان سوغات هستند.
نظری معتقد است رعایت انصاف حق مردم است و اگر کاسب برای ارائه کالای خوب به سود کم قناعت کند، مشتری‌های ثابت بیشتری را برای خودش نگه می‌دارد و وجود آن‌ها و دعایشان سرمایه اصلی است.

غیر از باانصافی، این جوان دهه شصتی را دست گیر نیازمندان می‌خوانند. او با همراهی خانواده در آخرین اقدامش به مناسبت تولد امام رضا (ع) در بین سیل زدگان محله سیدی چندصد پرس غذای گرم پخش کرد. 

* این گزارش پنج‌شنبه ۱۷ خردادماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۴۹ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.